Tuyên Quang
Vị trí địa lý
Tỉnh có phía Bắc giáp tỉnh Hà Giang,
phía Đông Bắc giáp Cao Bằng, phía Đông giáp Bắc Kạn và Thái Nguyên,
phía Nam giápVĩnh Phúc, phía Tây-Nam giáp Phú Thọ,
phía Tây giáp Yên Bái.
Tuyên Quang nằm
ở trung tâm của lưu vực sông Lô. sông Gâm chảy
qua tỉnh theo hướng Bắc-Nam và nhập vào sông Lô ở phía Tây Bắc huyện Yên Sơn chỗ
giáp ranh giữa ba xã Phúc Ninh, Thắng Quân và Tân Long.
Lịch sử
Tuyên Quang nguyên cũng là một vùng đất thuộc xứ Thái,
nhưng từ thế kỷ 13 đã chịu sự kiểm soát của triều đình
Việt Nam dưới đời nhà Trần. Triều Trần gọi là lộ Quốc Oai,
sau đổi là châu Tuyên Quang. Dưới đời vua Trần Hiến Tông (niên hiệu Khai Hữu, 1329-1341), châu Tuyên Quang đổi
thành trấn, rồi thành phủ Tuyên Hóa dưới thời Minh thuộc.
Sau khi vua Lê Thái Tổ đuổi xong giặc Minh,
ngài đặt phủ Tuyên Hóa thuộc Tây Đạo. Đời vua Lê Thánh Tông, Tuyên Quang gồm một phủ và năm huyện và trở thành tỉnh Minh Quang dưới triều vua Lê Uy Mục.
Đời Lê Trang Tông, đổi Minh Quang thành doanh An Tại, cho dòng họ Vũ người Thái làm doanh trưởng.
Tuyên Quang thời nhà Nguyễn
· Vào đầu thế kỷ 19, Tuyên Quang gồm 1 phủ là phủ Yên Bình. Phủ
này quản lý 1 huyện và 5 châu Huyện Phúc Yên (nay là phần đất
thuộc thành phố Tuyên Quang, các huyện Yên Sơn, Chiêm Hóa tỉnh
Tuyên Quang) gồm 10 tổng: Trung Môn, Yên Lũng, Yên Lĩnh, Hằng Túc, Hùng Dị, Kim
Đô, Hoàng Sơn, Đồng Yên, Lăng Quán, Bình Ca;
· Châu Lục Yên (nay là phần đất thuộc
huyện Lục Yên tỉnh Yên Bái);
· Châu Thu Vật (năm 1823 đổi tên là
châu Thu (Thu Châu), nay là phần đất thuộc huyện Yên Bình tỉnh Yên Bái)
gồm 7 tổng: Vĩnh Kiên, Đại Đồng, Ẩm Phúc, Cẩm Nhân, Mông Sơn, Ngọc Chấn, Thì
Ngạn;
· Châu Vị Xuyên (nay là phần đất thuộc
tỉnh Hà Giang);
· Châu Bảo Lạc (nay là phần đất thuộc
các huyện Mèo Vạc, Bắc Mê, Yên Minh tỉnh
Hà Giang và các huyện Bảo Lâm, Bảo Lạc tỉnh Cao Bằng);
· Châu Đại Man (nay là phần đất thuộc
các huyện Na Hang,...
tỉnh Tuyên Quang);
Vua Gia Long lại
đổi thành trấn Tuyên Quang, rồi trở thành tỉnh dưới triều Minh Mạng.
Khi Pháp mới xâm chiếm Việt Nam, phủ Yên Bình là căn
cứ kháng chiến chống giặc Pháp. Người Thái, Mường, Mèo, Thổ, Nùng cùng với dân quân các tỉnh lân cận
đánh quân Pháp nhiều trận khốn đốn vào những năm 1884, 1885; thêm vào đó, quân Cờ Đen quấy nhiễu vùng Tuyên Quang
khá lâu. Mãi tới năm 1894, Pháp mới hoàn toàn chiếm được tỉnh này.
Sau năm 1954, Tuyên Quang có tỉnh
lị là thị xã Tuyên Quang và 6 huyện: Yên Bình, Yên Sơn, Na Hang, Hàm Yên, Sơn Dương và Chiêm Hóa.
Ngày 1 tháng 7 năm 1956, chuyển huyện Yên
Bình về tỉnh Yên Bái quản lý.
Sau năm 1975, Tuyên Quang được hợp
nhất với tỉnh Hà Giang thành tỉnh Hà Tuyên.
Ngày 12 tháng 8 năm 1991, tỉnh Tuyên Quang
được tái lập, có 6 đơn vị hành chính gồm thị xã Tuyên Quang và 5 huyện: Chiêm Hóa, Hàm Yên, Na Hang, Sơn Dương, Yên Sơn.
Ngày 2 tháng 7 năm 2010, chuyển thị xã Tuyên
Quang thành thành phố Tuyên Quang.
Ngày 28 tháng 1 năm 2011, thành lập huyện Lâm Bình trên
cơ sở tách 5 xã thuộc huyện Na Hang và 3 xã thuộc huyện Chiêm Hóa.
Tuyên Quang có diện tích
5.868 km² (đứng thứ 25 trên cả nước) và dân số 727.751 người (Đứng thứ 53
trên cả nước), mật độ trung bình khoảng 124 người/1 km². Dân cư Tuyên
quang phát triển rất nhanh...
Di tích lịch sử
· Di tích lịch sử Tân Trào Tân Trào là xã
nằm trong thung lũng nhỏ ở Đông Bắc huyện Sơn Dương (Tuyên
Quang) được bao bọc bởi núi Hồng ở phía Đông, núi Thoa, ngòi Thia ở
phía Nam, núi Bòng ở phía Tây…
Để đến được Tân Trào, trước đây chỉ có 2 đường mòn xuyên qua rừng rậm và đèo
cao. Ngày nay, đến Tân Trào đã có đường ô tô rất thuận tiện. Di tích lịch sử
quốc gia đặc biệt.
· Khu di tích Kim Bình, xã Kim Bình,
huyện Chiêm Hóa
· Khu di tích Kim Quan, xã Kim Quan,
huyện Yên Sơn
· Khu di tích Làng Ngòi - Đá Bàn, xã
Mỹ Bằng, huyện Yên Sơn
· Khu di tích Chiến thắng Khe Lau, xã
Phúc Ninh và xã Thắng Quân, huyện Yên Sơn.
Tân Trào là
tên mới, được hợp nhất từ hai xã Tân Lập và Hồng Thái vào
năm 1945 (trước đây còn gọi là Kim Long và Kim Châu).
Gắn liền với chiến công oanh liệt của dân tộc trong cuộc kháng chiến chống giặc
ngoại xâm, ngày nay Tân Trào có nhiều di tích lịch sử quan trọng như đình Tân Trào, đình Hồng Thái, cây đa Tân Trào, lán Nà Lừa, hang Bòng…
Danh lam, thắng cảnh
· Quần thể hang động xã Yên Phú, huyện
Hàm Yên: danh thắng quốc gia.
· Động Song Long - xã Khuôn Hà, huyện
Lâm Bình: danh thắng quốc gia.
· Hang Phia Vài - xã Khuôn Hà, huyện
Lâm Bình: danh thắng quốc gia.
· Thác Mơ - Na Hang Cách
thành phố Tuyên Quang 100 km, thác Mơ nằm giữa khu bảo tồn thiên nhiên Na Hang.
Lối vào thác là con đường rải nhựa ngoằn ngoèo chạy dưới tán rừng nguyên sinh.
Từ hồ nước trong xanh vời vợi trên đỉnh núi Pắc Ban, từng ngọn
thác mềm mại, trắng xoá đổ xuống chân núi.
· Suối nước khoáng Mỹ Lâm Nằm ở địa
phận huyện Yên Sơn, Tuyên Quang, suối là một trong những địa chỉ nghỉ
dưỡng và chữa bệnh yên tĩnh, thoáng mát. Nguồn nước khoáng ở đây rất tốt cho
việc điều trị các bệnh về cơ, xương, khớp...
· Động Tiên thuộc huyện Hàm Yên cách
thành phố Tuyên Quang khoảng 50 km.
Kết nghĩa
Hưởng
ứng phong trào kết nghĩa
Bắc - Nam, tỉnh Tuyên Quang kết nghĩa với tỉnh Bình Thuận. Tại thành phố Phan Thiết có một con đường và một
trường tiểu học mang tên "Tuyên Quang" và tại thành phố Tuyên
Quang cómột phường và một trường trung học cơ sở mang tên "Phan Thiết".
Admin: Phan Hoàng Giang (Nguồn: https://vi.wikipedia.org )
0 nhận xét: